بر اساس اعلام سازمان، عدم پذیرش صورتحساب کاغذی توسط سازمان امور مالیاتی از اول دی ماه ۱۴۰۴، به طور مشخص بر «اعتبار مالیات بر ارزش افزوده» (VAT) متمرکز می باشد. از این تاریخ، مودیان (خریداران) دیگر نمی توانند مالیات پرداختی هنگام خرید را با فاکتور کاغذی به عنوان اعتبار کسر کنند؛ این اعتبار صرفاً با دریافت صورتحساب الکترونیکی از طریق سامانه مودیان یا شرکت معتمد مالیاتی قابل پذیرش خواهد بود. نکته مهم آن است که این قانون در فاز اول، «هزینه های قابل قبول مالیاتی» (مالیات بر عملکرد) را شامل نمی شود.
عدم امکان پذیرش صورتحساب کاغذی توسط سازمان امور مالیاتی
عدم پذیرش صورتحساب کاغذی توسط سازمان امور مالیاتی به این معنی است که مودیان (خریداران) تا پیش از این می توانستند مالیات و عوارضی را که هنگام خرید کالا یا خدمات پرداخت می کردند، بر اساس فاکتور کاغذی از فروشنده دریافت و به عنوان اعتبار مالیاتی، از مالیات بر فروش خود کسر نمایند. از اول دی ۱۴۰۴، این اعتبار صرفاً در صورتی قابل کسر خواهد بود که خریدار، صورتحساب الکترونیکی منطبق با استانداردهای سامانه مودیان (که می تواند توسط دستگاه هایی مانند کارتخوان اندرویدی صادر شود) از فروشنده دریافت کرده باشد.
تفکیک اعتبار مالیاتی از هزینه قابل قبول
نکته بسیار مهمی که مودیان باید به آن توجه کنند، تفاوت میان «اعتبار مالیاتی» (مربوط به VAT) و «هزینه قابل قبول مالیاتی» (مربوط به مالیات بر عملکرد) است. در فاز فعلی، یعنی از دی ماه ۱۴۰۴، تمرکز قانون بر روی اعتبار مالیات بر ارزش افزوده می باشد. هرچند صورتحساب الکترونیکی در آینده شرط پذیرش هزینه های قابل قبول مالیاتی نیز خواهد شد (بر اساس ماده ۲۸ قانون مالیات بر سوداگری)، اما در گام نخست، بی اعتباری فاکتور کاغذی صرفاً در نظام مالیات بر ارزش افزوده اعمال می گردد.
زمان آشکار شدن پیامدهای این قانون
شاید برخی مودیان تصور کنند که اجرای این قانون با تاخیر مواجه می شود، اما مقامات سازمان امور مالیاتی تاکید کرده اند که این مهلت قطعی و غیرقابل تمدید است. نتیجه عملی این تغییر، زمانی برای مؤدیان آشکار می گردد که قصد تسلیم اظهارنامه دوره مالیاتی زمستان ۱۴۰۴ را داشته باشند. این اظهارنامه که در اردیبهشت ماه ۱۴۰۵ به سازمان ارائه می یابد، دیگر درایه ها یا فیلدهایی برای ثبت خریدهای مبتنی بر فاکتور کاغذی را در خود جای نخواهد داد. به عبارت دیگر، سامانه به صورت سیستمی جلوی ثبت اعتبار مالیاتی خارج از سامانه مودیان را خواهد گرفت.
مبنای قانونی عدم پذیرش صورتحساب کاغذی
اجرای این طرح گسترده، مبتنی بر اهداف کلان اقتصادی و بسترهای قانونی مشخصی است که مسیر حرکت نظام مالیاتی را تعیین می کند.
استناد به قانون بودجه و قوانین مرتبط
بند (غ) تبصره (۱) قانون بودجه ۱۴۰۴، محور اصلی این دستورالعمل به شمار می رود. این بند، در کنار قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان و قانون تسهیل تکالیف مودیان، چارچوب لازم برای حذف اسناد غیر شفاف و حرکت به سمت داده محوری کامل در نظام مالیاتی را ایجاد کرده است.
چرا شفافیت مالی اهمیت دارد؟
هدف اصلی از اجرای سامانه مودیان و حذف فاکتورهای کاغذی، صرفاً یک تغییر تکنولوژیک نیست، بلکه اهداف مهم تری را دنبال می کند.
- افزایش شفافیت: تمامی معاملات در یک زنجیره اقتصادی ثبت و قابل رصد می شوند.
- جلوگیری از فرار مالیاتی: امکان صدور فاکتورهای صوری، تکراری یا جعلی به حداقل می رسد.
- کاهش خطای انسانی: محاسبات سیستمی جایگزین محاسبات دستی و کاغذی می شود.
- نظارت هوشمند: سازمان امور مالیاتی به جای بررسی های ممیز محور، بر اساس داده های سیستمی نظارت می کند.
آمارها چه می گویند؟
شاید این سوال مطرح شود که آیا زیرساخت ها و مودیان، آمادگی این تغییر بزرگ را دارند؟ بررسی آمارهای رسمی سازمان امور مالیاتی نشان دهنده یک روند بسیار مطلوب است.
- آمار کلیدی (بهار ۱۴۰۴): استقبال مودیان از صورتحساب الکترونیکی چشمگیر بوده است. به طور میانگین، تنها ۹ درصد از کل اعتبار مالیاتی ابرازی مودیان، مبتنی بر صورت حساب های کاغذی محاسبه گردید. حدود ۸۹ درصد از اعتبار مالیاتی ابرازی، مستند به صورتحساب الکترونیکی ثبت شده در سامانه مودیان محسوب می شود.
- پیش بینی سازمان: روند کاهشی استفاده از اعتبارات کاغذی ادامه خواهد یافت. انتظار می رود نسبت اعتبارات کاغذی تا پیش از موعد اجرا (دی ماه) به کمتر از ۵ درصد برسد.
- نتیجه گیری نهایی: این آمارها نشان می دهد که عدم پذیرش صورتحساب کاغذی توسط سازمان امور مالیاتی چالش جدی برای فعالان اقتصادی ایجاد نخواهد کرد.
تکلیف مودیان در دوره های انتقالی عدم پذیرش صورتحساب کاغذی
سازمان امور مالیاتی برای کمک به انطباق کسب وکارها و تسهیل فرآیند حسابرسی سیستمی، یک دوره گذار برای اظهارنامه های فصل تابستان و پاییز سال ۱۴۰۴ در نظر گرفته است.
مدیریت اظهارنامه های تابستان و پاییز ۱۴۰۴
مودیان برای دوره های تابستان و پاییز ۱۴۰۴ همچنان فرصت دارند اعتبارات مالیاتی مربوط به خریدهای غیرالکترونیکی (کاغذی) خود را ثبت کنند. البته این کار دیگر مشابه قبل نخواهد بود. برای این دو دوره، مودیان باید جزئیات معاملات خرید خود را که منجر به کاهش مالیات پرداختی آن ها می شود، در یک قالب مشخص تکمیل نمایند. این قالب یک فایل اکسل استاندارد تحت عنوان «فهرست معاملات» است که نمونه آن در درگاه سازمان امور مالیاتی موجود می باشد.
نحوه بارگذاری اطلاعات انتقالی
فرآیند ثبت اطلاعات در دوره گذار به شرح زیر است.
- مودیان باید به کارپوشه اختصاصی خود در سامانه مودیان مراجعه کنند.
- سپس وارد بخش «اظهارنامه پیش فرض» شوند.
- در این بخش، امکان بارگذاری فایل اکسل «فهرست معاملات» وجود دارد.
- پس از بارگذاری فایل، سامانه به صورت خودکار، مجموع مقادیر نهایی را محاسبه و در ردیف های مربوط به اقلام کاهنده در اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده درج می کند.
پوشش اطلاعات ماده ۱۶۹
یکی دیگر از مزایای این فرآیند انتقالی، پوشش هم زمان تکالیف مربوط به ماده ۱۶۹ قانون مالیات های مستقیم (گزارش معاملات فصلی) است. اطلاعاتی که در این قالب ثبت می شوند، تکلیف دیگری برای ثبت در سامانه معاملات موضوع ماده ۱۶۹ ایجاد نمی کنند و این کار به منزله انجام تکلیف فصلی نیز تلقی خواهد شد.
تسهیلات و امکانات جدید در سامانه مودیان برای صورتحساب الکترونیکی
هم زمان با الزامی شدن کامل صورتحساب الکترونیکی، سازمان امور مالیاتی از تاریخ اول دی ۱۴۰۴، امکانات جدیدی را در سامانه مودیان فعال خواهد کرد تا برخی مشکلات و خطاهای احتمالی مودیان را مدیریت کند.
جلوگیری از مالیات مضاعف با تعویق اثر مالیاتی
یکی از مشکلات مودیان، صدور صورتحساب های ارجاعی (مانند اصلاحی، ابطالی یا برگشت از فروش) با تاخیر بود. برای مثال، ممکن بود فروشنده در دوره جاری، یک صورتحساب برگشتی مربوط به دوره مالیاتی قبل صادر کند. قابلیت جدید «تعویق اثر مالیاتی صورتحساب باطل شده در خارج از موعد» به مودیان اجازه می دهد تا از پرداخت مالیات مضاعف جلوگیری کنند. در این حالت باید موارد زیر را رعایت کنند.
- فروشنده پس از صدور صورتحساب ارجاعی، درخواست «تعویق اثر مالیاتی» را در کارپوشه ثبت می کند.
- خریدار باید این درخواست را تایید نماید.
- در صورت تایید خریدار، آثار مالیاتی آن صورتحساب (هم برای فروشنده و هم برای خریدار) از دوره قبلی به دوره جاری منتقل می شود.
حفاظت از خریدار با رد خودکار صورتحساب
گاهی ممکن بود فروشندگان، صورتحساب های ارجاعی (ابطالی، اصلاحی و…) صادر کنند که مورد پذیرش خریدار نبود. قابلیت «رد خودکار صورتحساب ارجاعی» برای حفظ حقوق خریداران طراحی شده است. اگر این گزینه در کارپوشه خریدار فعال باشد، هر صورتحساب ارجاعی که توسط فروشنده صادر شود و خریدار ظرف مدت ۳۰ روز نسبت به آن واکنشی (تایید یا رد) نشان ندهد، آن صورتحساب به صورت خودکار توسط سامانه «رد شده» تلقی می گردد. این ویژگی جلوی سوءاستفاده های احتمالی را می گیرد.
خدمات رایگان شرکت های معتمد برای صدور صورتحساب الکترونیکی
یکی از بزرگ ترین مسائل کسب وکارهای کوچک و متوسط، چگونگی اتصال به سامانه مودیان و صدور صورتحساب الکترونیکی است. بر اساس ماده ۲۶ قانون پایانه های فروشگاهی، این شرکت ها پس از اخذ مجوز از سازمان امور مالیاتی، وظیفه کمک به مودیان در انجام تکالیف قانونی را بر عهده دارند. تاکنون ۲۰ شرکت معتمد موفق به دریافت مجوز شده اند.
خدمات شرکت های معتمد برای مودیان رایگان است
نکته کلیدی در مورد این شرکت ها، رایگان بودن خدمات صدور صورتحساب الکترونیکی برای مودیان است. طبق قانون، سازمان امور مالیاتی موظف گردیده تعرفه خدمات این شرکت ها را (مطابق مصوبه شورای اقتصاد) از محل وصولی های جاری مالیات بر ارزش افزوده پرداخت کند. بنابراین، مودیان محترم برای اموری مانند، آموزش و مشاوره فنی، اتصال نرم افزارهای حسابداری به سامانه یا ثبت و صدور صورتحساب الکترونیکی می توانند از خدمات رایگان این شرکت ها بهره مند شوند. استفاده از این خدمات، بهترین مسیر برای انطباق سریع با عدم پذیرش صورتحساب کاغذی توسط سازمان امور مالیاتی به شمار می رود.
سایر اقدامات سازمان امور مالیاتی برای تسهیل فرآیندها بعد از عدم پذیرش صورتحساب کاغذی
سازمان امور مالیاتی در کنار اجرای قانون، برنامه های جانبی مختلفی را برای تسهیل امور مودیان و کاهش مراجعات حضوری طراحی کرده است.
غیرحضوری شدن درخواست حد مجاز ماده ۶
یکی از اقدامات اخیر، تسهیل فرآیند افزایش «حد مجاز موضوع ماده ۶» بوده است. اکنون مودیان می توانند درخواست خود را به صورت کاملاً غیرحضوری در کارپوشه ثبت کنند و پردازش آن به صورت سیستمی انجام می پذیرد. تنها موردی که امکان دارد به مراجعه حضوری احتیاج داشته باشد، تحویل لاشه چک تضمین به اداره کل مربوطه است.
حذف کامل مراجعات با چک الکترونیک
در ادامه روند غیرحضوری سازی، هماهنگی های لازم با بانک مرکزی صورت گرفته است تا به زودی امکان ارائه «چک الکترونیک» برای افزایش حد مجاز نیز میسر شود. با عملیاتی شدن این امکان، دیگر حتی برای تحویل چک نیز احتیاجی به مراجعه حضوری نخواهد بود و کل فرآیند به شکل سیستمی انجام می پذیرد.
پایش روزانه و هشدارهای سیستمی
نظام مالیاتی جدید به جای تمرکز بر جریمه، بر اصلاح رفتار مودیان متمرکز است. در همین راستا، سامانه به صورت روزانه صورتحساب هایی را که احتمال انحراف یا خطای بالایی دارند، شناسایی می کند. به مودیانی که چنین صورتحساب هایی صادر یا دریافت کرده اند، پیامک هشدار ارسال می گردد. در موارد بسیار حاد، همکاران مرکز ۱۵۲۶ سازمان با مودی تماس می گیرند تا مشکل پیش از جدی شدن و ثبت تخلف، اصلاح شود.
پیامدهای عدم اجرای قانون پایان اعتبار صورتحساب های کاغذی
بی توجهی به الزامات جدید سامانه مودیان، پیامدهای مالی مستقیمی برای کسب و کارها خواهد داشت.
زیان مالی مستقیم
اولین و واضح ترین پیامد، همان عدم پذیرش صورتحساب کاغذی توسط سازمان امور مالیاتی برای اعتبارات VAT است. کسب و کاری که در خریدهای خود صورتحساب الکترونیکی دریافت نکند، نمی تواند مالیات بر ارزش افزوده پرداختی را از مالیات بر فروش خود کسر کند و این به معنای افزایش مستقیم هزینه های تمام شده و کاهش سودآوری می باشد.
لغو معافیت های مالیاتی
بر اساس اظهارات رئیس کل سازمان امور مالیاتی، جرایم سنگینی برای عدم اجرای قانون در نظر گرفته شده است. یکی از این جرایم، لغو خودکار معافیت های مالیاتی مودیانی است که صورتحساب الکترونیکی صادر نکنند. البته این نکته نیز مورد تاکید قرار گرفته که اگر مودی حتی یک صورتحساب الکترونیکی در سامانه صادر کرده باشد، معافیت مالیاتی او حذف نخواهد شد و سازمان رویکرد حمایتی و کمکی خواهد داشت.
تسریع در استرداد مالیات برای مودیان خوش حساب
در نقطه مقابل، اجرای کامل قانون برای مودیان شفاف و خوش حساب، مزایای قابل توجهی دارد. یکی از مهم ترین دستاوردهای این طرح، سرعت دهی به روند استرداد مالیات بر ارزش افزوده (به ویژه برای صادرکنندگان) است. با ثبت سیستمی صورتحساب ها، فرآیند راستی آزمایی بسیار سریع تر شده و مبالغ استردادی در زمان کوتاه تری به مؤدیان بازگردانده می شود.
سخن پایانی؛ عدم پذیرش صورتحساب کاغذی
عدم پذیرش صورتحساب کاغذی توسط سازمان امور مالیاتی از دی ماه ۱۴۰۴، به طور قطعی اعتبار مالیات بر ارزش افزوده (VAT) را از فاکتورهای سنتی سلب می کند. پیامد مستقیم این قانون برای خریداران، عدم امکان کسر VAT پرداختی در صورت نداشتن صورتحساب الکترونیکی است که منجر به زیان مالی مستقیم و افزایش هزینه ها می شود. این تغییر در گام نخست، صرفاً بر اعتبار VAT متمرکز می باشد و فعلاً هزینه های قابل قبول مالیاتی (مالیات بر عملکرد) را در بر نمی گیرد. برای مدیریت این انتقال، مودیان می توانند اعتبارات کاغذی دوره های تابستان و پاییز ۱۴۰۴ را از طریق «فهرست معاملات» ثبت کنند و همچنین از خدمات رایگان شرکت های معتمد برای صدور صورتحساب الکترونیکی بهره مند شوند.
سوالات متداول درباره پایان اعتبار فاکتور کاغذی
تاریخ دقیق بی اعتبار شدن صورتحساب کاغذی چه زمانی است؟
از تاریخ اول دی ماه ۱۴۰۴، صرفاً اعتبار مالیاتی مستند به صورتحساب های الکترونیکی ثبت شده در سامانه مودیان قابل قبول خواهد بود.
آیا فاکتور کاغذی برای پذیرش هزینه های عملکرد هم بی اعتبار می شود؟
خیر. در حال حاضر (از دی ۱۴۰۴)، این قانون فقط بر «اعتبار مالیات بر ارزش افزوده» تاثیر دارد. فاکتور کاغذی فعلاً ممکن است به عنوان هزینه قابل قبول در محاسبه مالیات بر عملکرد پذیرفته شود، اما اعتبار VAT آن صفر خواهد بود.
آیا امکان تمدید این مهلت وجود دارد؟
مقامات سازمان امور مالیاتی، از جمله سرپرست دفتر توسعه خوداظهاری، صراحتاً اعلام کرده اند که این مهلت به هیچ عنوان تمدید نخواهد شد و مودیان باید تا پایان آذرماه آمادگی لازم را کسب کنند.
آیا اتصال به سامانه مودیان و صدور فاکتور الکترونیکی هزینه دارد؟
خیر. به موجب قانون، صدور صورتحساب الکترونیکی برای مودیان رایگان است. اگر مودیان از خدمات «شرکت های معتمد مالیاتی» نیز استفاده نمایند، هزینه آن توسط سازمان امور مالیاتی پرداخت می شود و مودی نباید وجهی بابت آن بپردازد. این موضوع عدم پذیرش صورتحساب کاغذی توسط سازمان امور مالیاتی را برای همگان تسهیل می کند.
بدون دیدگاه