فرایند ارسال اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده یک تکلیف قانونی فصلی و ضروری برای تمامی مشمولان این قانون به شمار می رود. با اجرای سامانه مودیان، مراحل ارسال متحول شده است. مودیان ابتدا به سامانه my.tax.gov.ir مراجعه کرده و پرونده مالیاتی خود را انتخاب می کنند؛ سپس بر روی گزینه “تسلیم اظهارنامه بر اساس حکم ماده ۳ قانون تسهیل” کلیک می نمایند. در گام بعدی، اظهارنامه پیش فرض (تهیه شده بر اساس سامانه مودیان) را بررسی کرده و اطلاعات خارج از سامانه را در جداول خرید تکمیل می کنند؛ در نهایت، پس از تایید صحت اطلاعات، اظهارنامه را به ثبت نهایی می رسانند. مودیان در این فرایند می توانند برای ارسال صورتحساب های الکترونیکی خود از خدمات یک شرکت معتمد مالیاتی نیز بهره ببرند.
راهنمای گام به گام ارسال اظهارنامه ارزش افزوده (بر اساس قانون تسهیل)
تکمیل و ارسال اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده فرآیندی دقیق و چندمرحله ای است. این مراحل باید با دقت زیادی طی شوند. در ادامه، مراحل اصلی این فرآیند را بر اساس رویه جدید (پس از اجرای سامانه مودیان) بررسی می کنیم. در این رویه جدید، ابزارهای فروشگاهی مانند کارتخوان اندرویدی نیز با قابلیت اتصال مستقیم به سامانه، نقش مهمی در ثبت و ارسال خودکار اطلاعات فروش دارند.
گام ۱: ورود به سامانه my.tax.gov.ir
در گام اول، مودی باید به سایت سازمان امور مالیاتی به نشانی my.tax.gov.ir مراجعه کند. ورود به پورتال مالیاتی شخصی، توسط نام کاربری و رمز عبور دریافتی از سازمان صورت می پذیرد.
گام ۲: انتخاب پرونده و ورود به سامانه ارزش افزوده
پس از ورود به داشبورد مالیاتی، از نوار سمت راست یا دکمه های میانی صفحه، روی گزینه “فهرست پرونده های مالیاتی” کلیک کنید. پرونده مالیاتی مورد نظر خود را انتخاب نمایید. سپس از گزینه های بالای صفحه، “ورود به سامانه ارزش افزوده” را بزنید.
گام ۳: انتخاب اظهارنامه بر اساس حکم ماده ۳ قانون تسهیل
در صفحه ای که باز می شود، احتمالاً گزینه هایی مانند “سامانه مالیات بر ارزش افزوده قدیم” را مشاهده خواهید کرد. پس از ورود، باید گزینه ای با عنوان “تسلیم اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده بر اساس حکم ماده ۳ قانون تسهیل تکالیف مودیان” را انتخاب کنید.
گام ۴: پاسخ به سوالات اولیه سامانه
قبل از ورود به جداول اصلی برای ارسال اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده، سامانه سوالاتی اختصاصی درباره فروش نمایش می دهد. این سوالات مشخص می کنند که آیا شما فعالیت های خاص با نرخ های متفاوت (مانند فروش طلا، کالاهای نفتی، نوشابه های قندی یا صادرات) داشته اید یا خیر؟ پاسخ “بلی” یا “خیر” به این سوالات، جداول اظهارنامه شما را سفارشی سازی می کند.
گام ۵: تکمیل جداول اطلاعاتی
پس از پاسخ به سوالات، وارد فرم اصلی اظهارنامه می شوید که شامل جداول زیر است.
جدول (الف): اطلاعات فروش خالص کالا و خدمات
در این بخش، اطلاعات فروش (نقد و نسیه) و صادرات قرار می گیرد. مبالغی که از سامانه مودیان خوانده شده اند، به طور خودکار در ستون “بارگذاری از سامانه مودیان” نمایش داده می شوند. مودی امکان ویرایش یا ورود دستی اطلاعات خارج از سامانه مودیان را در ستون مربوطه خواهد داشت.
نکته کارتخوان: اگر فروشی از طریق دستگاه کارتخوان داشته اید که مشمول ارزش افزوده نیست (مثلاً برای مشاغل معاف)، اما در اظهارنامه پیش فرض در ردیف دوم جدول (الف) ثبت شده، باید در کادر سفید رنگ “خارج از سامانه مودیان” همان عدد فروش را با یک علامت منفی در پشت آن وارد کنید تا مبلغ نهایی صفر شود.
جدول (ب): اطلاعات خرید خالص کالا و خدمات
این جدول شامل اطلاعات مربوط به خرید خالص کالا و خدمات (نقد و نسیه) و واردات است. همانند جدول فروش، اطلاعات سامانه مودیان به صورت خودکار بارگذاری می شود و شما باید خریدهای خارج از سامانه را دستی وارد کنید.
جدول (ج) و (د): محاسبه نهایی
جدول (ج) مربوط به محاسبه مالیات و عوارض پرداختی قابل کسر یا استرداد (اعتبار مالیاتی) است. در جدول (د)، محاسبه مانده بدهی یا بستانکاری شما انجام می شود. مابه التفاوت خرید و فروش (مالیات پرداختی و دریافتی) در اینجا مشخص می گردد.
گام ۶: ثبت نهایی و تعیین تکلیف مانده (پرداخت، استرداد یا انتقال)
در انتهای جدول (د)، مانده بدهی یا بستانکاری شما مشخص است.
- اگر بدهکار بودید: باید مبلغ مابه التفاوت را پرداخت کنید.
- اگر بستانکار بودید (خرید شما بیشتر از فروشتان بوده): می توانید درخواست انتقال اعتبار به دوره بعد یا درخواست استرداد وجه را ثبت نمایید.
در نهایت، تیک گزینه “صحت و تائید اطلاعات” را بزنید و روی گزینه “تکمیل و ارسال” کلیک کنید.
مدارک مورد نیاز و الزامات قانونی برای ارسال اظهارنامه
برای ارسال اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده به شکل صحیح و همچنین برای آمادگی در زمان رسیدگی های مالیاتی، آماده سازی و نگهداری مدارک اهمیت بالایی دارد.
لیست مدارک
این اقدام از بروز مشکلات هنگام تکمیل فرم جلوگیری می کند. مدارک اصلی شامل موارد زیر هستند.
- گواهی ثبت نام در نظام مالیات بر ارزش افزوده
- دفاتر قانونی و اسناد حسابداری شرکت (دفاتر روزنامه و کل)
- صورتحساب ها و فاکتورهای کامل خرید و فروش مشمول مالیات
- رسیدها و مدارک بانکی مرتبط با پرداخت ها و دریافت های مالیاتی
- اسناد بیمه و تامین اجتماعی کارکنان
- اسناد گمرکی برای واردات و صادرات
- برگه های اعلامیه بدهکاری یا بستانکاری
- نوارهای صندوق و گزارش های سیستم فروشگاهی
- اظهارنامه های تایید شده دوره های گذشته
مدت زمان نگهداری مدارک
بر اساس قانون، مودیان مشمول مکلفند دفاتر، صورت حساب ها و سایر مدارک مربوطه را به مدت ۱۰ سال بعد از سال مالی مربوطه نگهداری کنند. این اسناد باید در صورت مراجعه ماموران مالیاتی به آنان تحویل داده شوند.
اظهارنامه ارزش افزوده به چه معناست؟
اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده، یک فرم رسمی قانونی تلقی می شود. کسب و کارها باید این فرم را تکمیل کنند. آنها میزان مالیات پرداختی و دریافتی خود را از این طریق اعلام می نمایند. این اظهارنامه، در شفاف سازی فعالیت های اقتصادی و محاسبه صحیح مالیات سهم بسزایی دارد.
هدف اصلی اظهارنامه
اهداف متعددی پشت این سند وجود دارد. مهم ترین موارد در زیر آمده اند.
- اعلام فروش و خرید مشمول: کسب و کارها مالیات را از مشتریان دریافت کرده و در اظهارنامه مشخص می کنند.
- محاسبه مالیات نهایی: تفاوت مالیات دریافتی (از فروش) و مالیات پرداختی (برای خرید)، مبلغ قابل پرداخت به سازمان یا قابل استرداد را معین می سازد.
- رعایت الزامات قانونی: تکمیل این فرم، تعهد مالیاتی و پیروی از مقررات را نشان می دهد و از جرایم سنگین جلوگیری به عمل می آورد.
نرخ مالیات بر ارزش افزوده در سال ۱۴۰۴
بر اساس قوانین بودجه سال ۱۴۰۴، نرخ عمومی مالیات بر ارزش افزوده از ۹ درصد به ۱۰ درصد افزایش یافته است. این نرخ ۱۰ درصدی برای عموم کالاها و خدمات اعمال می گردد. البته برخی کالاها و خدمات، تحت شمول نرخ های متفاوتی قرار می گیرند. برای مثال، نرخ مالیات واردات کالاهای اساسی مانند گندم و گوشت را ۱ درصد تعیین کرده اند. همچنین کالاهای خاص مانند دخانیات یا برخی نوشیدنی ها، نرخ های سنگین تری دارند.
تفاوت با اظهارنامه مالیات بر درآمد
درک تفاوت این دو سند مهم می باشد. اظهارنامه مالیات بر درآمد، به درآمد و هزینه کل کسب وکار در یک سال مالی می پردازد. اما اظهارنامه ارزش افزوده، تنها بر مالیات دریافت شده از مشتریان و مالیات پرداخت شده به فروشندگان متمرکز است. به همین دلیل، فرآیند تکمیل آن معمولاً ساده تر بوده و به صورت دوره ای (فصلی) انجام می پذیرد.
چه کسانی مکلف به ارسال اظهارنامه هستند؟
تمامی کسب و کارها و مشاغلی که مشمول قانون مالیات بر ارزش افزوده می باشد، الزام به ارسال اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده به صورت دوره ای دارند. این یک الزام قانونی جدی است که حتی کسب وکارهای کوچک نیز نمی توانند از آن چشم پوشی کنند.
لیست مشاغل و کسب و کارهای مشمول
سازمان امور مالیاتی طی فراخوان های متعدد، گروه های مختلفی را مشمول این قانون کرده است. برخی از مهم ترین این گروه ها به شرح زیر می باشد.
- کلیه شرکت ها و موسسات تجاری (اعم از حقوقی و حقیقی)
- تمامی واردکنندگان و صادرکنندگان کالا و خدمات
- تولیدکنندگان و عمده فروشان در واحدهای صنفی مختلف
- بنکداران، فروشگاه های بزرگ و صاحبان انبارها
- مشاغل خاصی که توسط سازمان امور مالیاتی فراخوان شده اند.
تکلیف کسب و کارهای بدون فعالیت
یک نکته بسیار مهم وجود دارد. حتی اگر یک کسب و کار مشمول، در یک دوره مالیاتی هیچ گونه درآمد یا فعالیتی نداشته باشد، باز هم ارسال اظهارنامه الزامی است. در این حالت، اظهارنامه با مقادیر صفر ثبت می شود. این اقدام به سازمان مالیاتی نشان می دهد که کسب و کار فعال بوده ولی در آن دوره خرید و فروشی نداشته و از قوانین تبعیت می کند.
کالاها و خدمات معاف از مالیات بر ارزش افزوده
قانون، برخی کالاها و خدمات اساسی را از پرداخت این مالیات معاف کرده است. این معافیت ها معمولاً با هدف حمایت از سبد مصرفی خانوار یا بخش های مهمی مانند درمان و آموزش تعیین می شوند. برخی از مهم ترین موارد معاف شامل موارد زیر می باشد.
- محصولات کشاورزی فرآوری نشده
- دام و طیور زنده و آبزیان
- آرد خبازی، نان، گوشت، برنج، حبوبات و شیر
- کتاب، مطبوعات و دفتر تحریر
- اموال غیرمنقول
- انواع دارو و خدمات درمانی
- خدمات آموزشی، پژوهشی و ورزشی دارای مجوز
- خدمات بانکی و اعتباری
- فرش دستباف
انواع اظهارنامه ارزش افزوده
مودیان بر اساس نوع فعالیت خود، امکان دارد ملزم به تکمیل انواع مختلفی از اظهارنامه ها باشند. رایج ترین انواع اظهارنامه به شرح زیر است.
- اظهارنامه عادی: این فرم استاندارد برای اکثر کسب و کارهایی است که به خرید و فروش کالا و خدمات عمومی اشتغال دارند.
- اظهارنامه ویژه سوخت: مخصوص فعالان حوزه توزیع و فروش سوخت است.
- اظهارنامه عوارض آلایندگی: واحدهای تولیدی که فعالیت آنها منجر به آلایندگی محیط زیست می شود، باید این فرم را تکمیل کنند.
- اظهارنامه ویژه دخانیات: برای تولیدکنندگان و واردکنندگان محصولات دخانی می باشد.
- اظهارنامه شماره گذاری خودرو: مربوط به تولیدکنندگان و واردکنندگان خودرو است.
مهلت قانونی ارسال اظهارنامه (سال ۱۴۰۴)
رعایت مهلت های قانونی، یکی از مهم ترین بخش های این فرآیند است. تاخیر در ارسال، علاوه بر جریمه، امکان دارد مشکلات اداری و حقوقی متعددی برای کسب و کار ایجاد کند. رعایت مهلت های قانونی برای ارسال اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده از اهمیت بالایی برخوردار می باشد.
زمان بندی فصلی (قانون اصلی)
بر اساس قانون مالیات های کشور، اظهارنامه ارزش افزوده به صورت فصلی ارائه می شود. قانون جدید (مصوب ۱۴۰۰)، مهلت ارسال اظهارنامه و پرداخت مالیات را یک ماه پس از پایان هر فصل در نظر گرفته است. (این در حالی می باشد که در قانون قدیم این مهلت ۱۵ روز بود ).
مهلت دوره بهار ۱۴۰۴
برای سه ماهه اول سال (فروردین، اردیبهشت و خرداد)، مودیان فرصت داشتند اظهارنامه خود را تکمیل و ارسال کنند. سازمان مالیاتی طی بخشنامه ای، مهلت ارسال اظهارنامه دوره بهار ۱۴۰۴ را تا تاریخ ۲۸ مردادماه ۱۴۰۴ تمدید نمود.
مهلت دوره تابستان ۱۴۰۴
برای دوره تابستان (تیر، مرداد و شهریور)، مهلت قانونی پایان مهرماه بود. اما سازمان مالیاتی طی بخشنامه شماره ۲۰۰/۱۴۰۴/۶۸ مورخ ۱۴۰۴/۰۷/۲۰، مهلت تسلیم (اصلاح، تکمیل و استرداد) اظهارنامه فصل تابستان ۱۴۰۴ را تا تاریخ ۲۵ آبان ۱۴۰۴ (روز یکشنبه) تمدید کرد.
مهلت دوره پاییز و زمستان ۱۴۰۴
بر اساس روال قانونی (در صورت عدم صدور بخشنامه تمدید)، مهلت های باقی مانده سال به شرح زیر خواهد بود:
- مهلت ارسال اظهارنامه پاییز ۱۴۰۴: برای ماه های مهر، آبان و آذرماه تا پایان دی ماه ۱۴۰۴.
- مهلت ارسال اظهارنامه زمستان ۱۴۰۴: برای ماه های دی، بهمن و اسفند تا پایان فروردین ماه ۱۴۰۵.
سامانه مودیان و اظهارنامه پیش فرض
با راه اندازی سامانه مودیان، فرآیند ارسال اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده دستخوش تغییرات اساسی شد. اطلاعات صورتحساب های الکترونیکی که در سامانه مودیان ثبت می شوند، اساس تهیه اظهارنامه پیش فرض قرار می گیرند.
ارتباط سامانه مودیان با اظهارنامه
از ابتدای سال ۱۴۰۳، سازمان مالیاتی اعلام نمود که اظهارنامه ارزش افزوده بر اساس صورت حساب های الکترونیکی صادر شده در سامانه مودیان تهیه می گردد. این اقدام با هدف یکپارچه سازی اطلاعات و کاهش خطاهای انسانی صورت گرفت.
وظیفه مودی در قبال اظهارنامه پیش فرض
سازمان امور مالیاتی بر اساس اطلاعات ثبت شده در سامانه مودیان، یک اظهارنامه پیش فرض برای مودیان تهیه می کند. این اظهارنامه در کارپوشه اختصاصی مودی در سامانه my.tax.gov.ir قرار می گیرد. مودیان موظفند این اظهارنامه پیش فرض را بررسی نمایند. آنها باید اطلاعات مربوط به خرید و فروش هایی که خارج از سامانه مودیان انجام داده اند (مانند معاملات قبل از اجرای کامل قانون یا معاملاتی که هنوز به صورت سنتی ثبت می شوند) را به صورت دستی تکمیل یا اصلاح سازند.
مراحل پس از ارسال اظهارنامه
پس از کلیک بر دکمه ارسال نهایی، کار شما تمام نشده است. بر اساس نتیجه اظهارنامه (بدهکار یا بستانکار بودن)، باید اقدامات دیگری نیز انجام دهید.
نحوه پرداخت قبض مالیات
در صورتی که اظهارنامه شما منجر به بدهی مالیاتی شود، باید قبض مربوطه را پرداخت کنید. مودیان می توانند مبلغ مالیات را از طریق سامانه های بانکی اینترنتی، ATM، تلفن بانک و دستگاه های POS پرداخت نمایند. پس از پرداخت آنلاین قبوض، نیازی به ثبت مجدد آن ها در سامانه ارزش افزوده وجود ندارد.
نحوه اعتراض و ارسال اظهارنامه اصلاحی
اگر پس از ارسال اظهارنامه متوجه اشتباهی در اطلاعات ثبت شده شدید، امکان اصلاح آن وجود دارد. شما می توانید اظهارنامه اصلاحی (جایگزین) را از طریق سامانه ارسال کنید. همچنین اگر به برگ مطالبه مالیات ارزش افزوده صادر شده اعتراضی داشتید، معمولاً ۲۰ روز از تاریخ ابلاغ فرصت دارید تا اعتراض کتبی خود را ثبت نمایید تا موضوع در هیات های حل اختلاف مالیاتی بررسی شود.
مزایای تکمیل و ارسال به موقع اظهارنامه
رعایت قوانین و ارسال اظهارنامه به صورت دقیق، فواید قابل توجهی برای کسب و کارها به همراه دارد. این اقدام فقط یک تکلیف قانونی نیست.
- جلوگیری از جریمه های سنگین: اولین و واضح ترین مزیت، جلوگیری از اعمال جریمه ها و سود دیرکرد است. سازمان مالیاتی تاخیر در ارسال یا ارائه اطلاعات نادرست را به طور جدی پیگیری می کند.
- امکان استرداد مالیات پرداخت شده: اگر میزان مالیات پرداختی شما (در خریدها) بیشتر از مالیات دریافتی (در فروش ها) باشد، شما بستانکار می شوید. در این صورت، می توانید درخواست بازپرداخت (استرداد) مالیات اضافی پرداخت شده را بدهید یا آن را برای کسر از مالیات دوره های بعد استفاده کنید.
- افزایش شفافیت مالی: ارسال منظم اظهارنامه، نشان دهنده تعهد مالیاتی و شفافیت فعالیت اقتصادی شما است. این موضوع موجب اعتماد بیشتر سازمان مالیاتی شده و احتمال بررسی های طولانی و پیچیده را کاهش می دهد.
- تسهیل در مدیریت مالی: اظهارنامه ارزش افزوده، تصویری دقیق از فروش ها، خریدها و مالیات های پرداختی و دریافتی به شما می دهد. این گزارش ها به مدیریت بهتر امور مالی و برنامه ریزی اقتصادی در کسب و کار کمک فراوانی خواهند کرد.
جرایم عدم ارسال به موقع اظهارنامه
عدم ارسال اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده در مهلت های قانونی، عواقب جدی برای کسب وکار دارد. سازمان مالیاتی تاخیر یا ارائه اطلاعات نادرست را پیگیری خواهد کرد. جرایم تعیین شده در قانون به شرح زیر هستند.
- عدم ثبت نام در موعد مقرر: جریمه ای معادل ۷۵ درصد مالیات متعلقه.
- عدم صدور صورتحساب: معادل یک برابر مالیات متعلقه.
- عدم تسلیم اظهارنامه: جریمه ای معادل ۵۰ درصد مالیات متعلقه.
- عدم ارائه دفاتر یا اسناد: معادل ۲۵ درصد مالیات متعلقه.
بر اساس قانون، بیش اظهاری در خرید (برای افزایش اعتبار مالیاتی) یا کم اظهاری در فروش (برای کاهش مالیات پرداختی)، جرایم مالیاتی سنگینی برای مودیان به دنبال خواهد داشت.
مشاهده اظهارنامه های ارسال شده
پس از ارسال اظهارنامه، مودیان می توانند سوابق خود را مشاهده کنند. برای مشاهده اظهارنامه هایی که قبلاً ارسال شده اند، دو روش اصلی وجود دارد که به شرح زیر است.
- سامانه مودیان (my.tax.gov.ir): با ورود به کارپوشه خود، می توانید پرونده های مالیاتی را انتخاب کرده و جزئیات اظهارنامه عملکرد و ارزش افزوده را ببینید.
- سامانه ارزش افزوده (evat.ir): با ورود به این سامانه و وارد کردن نام کاربری، رمز عبور، شماره دوره و سال مالی، اطلاعات ارسال شده قبلی قابل مشاهده خواهد بود.
سخن پایانی
فرآیند ارسال اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده کاملاً وابسته به سامانه مودیان می باشد. افراد موظفند به my.tax.gov.ir مراجعه کنند، اظهارنامه پیش فرض مبتنی بر صورت حساب های الکترونیکی را بررسی و اطلاعات معاملات خارج از سامانه (مانند خریدهای سنتی) را در جداول مربوطه بیافزایند. این یک تکلیف قانونی فصلی برای تمام مشاغل مشمول به شمار می رود؛ حتی کسب و کارهای بدون فعالیت نیز باید اظهارنامه صفر ارائه دهند. نرخ عمومی مالیات بر ارزش افزوده در سال ۱۴۰۴ به ۱۰ درصد افزایش یافته است و برخلاف مالیات درآمد، این اظهارنامه بر خرید و فروش تمرکز دارد.
سوالات متداول
چه کسانی موظف به ارسال اظهارنامه ارزش افزوده هستند؟
تمامی اشخاص حقیقی و حقوقی که بر اساس فراخوان های سازمان امور مالیاتی مشمول این قانون شده اند، موظف به ارسال اظهارنامه هستند. این شامل اکثر تولیدکنندگان، واردکنندگان، صادرکنندگان، عمده فروشان و ارائه دهندگان خدمات می شود، مگر اینکه قانوناً معاف شده باشند.
اگر در یک فصل هیچ فعالیتی (خرید یا فروش) نداشته باشیم، تکلیف چیست؟
حتی اگر در طول یک فصل هیچگونه فعالیت اقتصادی مشمول مالیات نداشته باشید، باز هم موظف است اظهارنامه آن فصل را به صورت «صفر» در موعد مقرر ارسال کند. عدم ارسال اظهارنامه صفر نیز مشمول جرائم مربوط به عدم ارسال خواهد شد.
تفاوت اظهارنامه ارزش افزوده با گزارشات فصلی (ماده ۱۶۹) چیست؟
اظهارنامه ارزش افزوده برای محاسبه و پرداخت مالیات فصلی می باشد، اما گزارشات فصلی (ماده ۱۶۹ قانون مالیاتهای مستقیم) برای ارائه جزئیات کامل خرید و فروش ها به سازمان مالیاتی بود. با اجرای کامل سامانه مودیان و صدور صورتحساب الکترونیکی، این دو در حال یکپارچه سازی هستند و اطلاعات از سامانه مودیان دریافت می شود.
آیا پس از ارسال می توان اظهارنامه را اصلاح کرد؟
بله، اگر متوجه اشتباهی در اظهارنامه ارسالی شوید، می توانید «اظهارنامه اصلاحی» ارسال کنید. اگر این اصلاح قبل از اتمام مهلت ارسال انجام دهید، مشکلی ندارد. اما اگر بعد از مهلت باشد و منجر به افزایش مالیات پرداختی شود، امکان دارد مشمول برخی جرائم (مانند کتمان) گردد.
بدون دیدگاه