اگر تولیدکننده، واردکننده یا حتی ارائه‌دهنده یک خدمت خاص هستید، احتمالاً بارها به این فکر کرده‌اید که چطور می‌توانم محصولاتم را به دست مشتریان بیشتری برسانم؟ یکی از قدیمی‌ترین و کارآمدترین پاسخ‌ها برای این سوال، استفاده از شبکه فروش حق‌العملکاری است. شما کالای خود را به دست افرادی می‌سپارید که در فروش متخصص هستند و آن‌ها بازار شما را گسترش می‌دهد. یک معامله برد-برد.

اما این مدل همکاری، با تمام جذابیتش، یک روی دیگر هم دارد: پیچیدگی‌های مالیاتی که اگر از آن‌ها بی‌خبر باشید، می‌تواند شیرینی سود را به تلخی یک جریمه سنگین تبدیل کند. سوالاتی مثل “مالیات بر ارزش افزوده را از کل پول فروش باید بدهم یا فقط از کارمزدم؟”، “در سامانه مودیان چطور باید فاکتور بزنم که همه‌چیز قانونی باشد؟” و “اصلا درآمد من کدام بخش از این معامله است؟” سوالاتی نیست که بتوان سرسری از کنارشان گذشت.

این مطلب، یک نقشه راه ساده و عملی است. می‌خواهیم یک بار برای همیشه، تمام زوایای پنهان مالیاتی حق‌العملکاری را با توجه به نرخ جدید ۱۰ درصد مالیات بر ارزش افزوده در سال 1404، بررسی و شفاف کنیم.

قدم اول: حق‌العملکار کیست و چرا با یک وکیل فرق دارد؟

بیایید خیلی ساده این مفهوم را باز کنیم. قانون تجارت می‌گوید حق‌العملکار کسی است که جنس شما را به اسم خودش می‌فروشد، اما در نهایت، این معامله به حساب شما (که به شما آمر می‌گویند – تامین کننده کالا و یا خدمات) انجام شده است. او در ازای این زحمت، یک کارمزد یا حق‌العمل برمی‌دارد.

کلید ماجرا همین‌جاست: فاکتور به نام حق‌العملکار صادر می‌شود، اما مالک اصلی کالا شما هستید. این دقیقاً نقطه تفاوت با یک وکیل است. وکیل، هر کاری می‌کند به نام شما انجام می‌دهد. اما حق‌العملکار، در ظاهر و در مقابل مشتری نهایی، خودش فروشنده است. همین تفاوت کوچک، تمام معادلات مالیاتی را تغییر می‌دهد.

قدم دوم: گره کور مالیات بر ارزش افزوده (با نرخ ۱۰ درصد)

این بزرگترین و رایج‌ترین اشتباهی است که می‌بینیم. حق‌العملکار کالای شما را می‌فروشد و ۱۰% مالیات بر ارزش افزوده را از خریدار نهایی دریافت می‌کند. سوال این است: آیا کل این ۱۰% متعلق به اوست و باید آن را به سازمان مالیاتی پرداخت کند؟

پاسخ درست این است که مالیات بر ارزش افزوده شما، فقط روی کارمزدتان محاسبه می‌شود، نه کل پول فروش.

بیایید با یک مثال واقعی و اعداد جدید این مسیر را قدم به قدم طی کنیم: فرض کنید شما (آمر) کالایی دارید که قیمت فروش آن ۱۰ میلیون تومان است. آن را به حق‌العملکار خود می‌سپارید و با او روی کارمزد ۱۰ درصدی توافق می‌کنید.

1. فروش به مشتری نهایی: حق‌العملکار کالا را ۱۰ میلیون تومان به یک مشتری می‌فروشد و فاکتور رسمی صادر می‌کند.
   • مبلغ کالا: ۱۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان
   • ۱۰% مالیات بر ارزش افزوده: ۱,۰۰۰,۰۰۰ تومان
   • کل مبلغی که از مشتری می‌گیرد: ۱۱,۰۰۰,۰۰۰ تومان
2. محاسبه سهم هرکس: حالا حق‌العملکار این مبلغ را در دست دارد. سهم هرکس چقدر است؟
   • سهم حق‌العملکار: کارمزد او ۱۰% از ۱۰ میلیون تومان، یعنی ۱,۰۰۰,۰۰۰ تومان است. مالیات بر ارزش افزوده متعلق به او، ۱۰% از همین کارمزد است. یعنی: ۱۰۰,۰۰۰ تومان. این تنها مبلغی است که او باید در اظهارنامه ارزش افزوده خود به عنوان مالیات ابراز و پرداخت کند.
   • سهم شما (آمر): مابقی پول متعلق به شماست.
     • اصل پول کالا: ۱۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان
     • مابقی ارزش افزوده: (۱,۰۰۰,۰۰۰ – ۱۰۰,۰۰۰) = ۹۰۰,۰۰۰ تومان
     • حق‌العملکار باید جمعاً مبلغ ۱۰,۹۰۰,۰۰۰ تومان را به شما برگرداند.

اگر حق‌العملکار این محاسبات را نداند و کل ۱ میلیون تومان را به عنوان مالیات رد کند، در واقع ۹۰۰ هزار تومان از پول شما را به اشتباه به سازمان مالیاتی پرداخت کرده است!

قدم سوم: درآمد واقعی شما در اظهارنامه عملکرد

همین منطق در مورد مالیات بر درآمد سالانه (اظهارنامه عملکرد) هم صادق است. درآمدی که یک حق‌العملکار باید به عنوان درآمد خود به سازمان مالیاتی معرفی کند، فقط و فقط مجموع کارمزدهایی است که طی سال دریافت کرده.

در مثال ما، درآمد او ۱ میلیون تومان است، نه ۱۰ میلیون تومان. این درآمد، مبنای محاسبه مالیات نهایی او پس از کسر هزینه‌هایش خواهد بود. داشتن یک قرارداد شفاف که درصد کارمزد را به وضوح مشخص کرده، بهترین سند شما در برابر هرگونه ممیزی مالیاتی است.

قدم چهارم: این داستان در سامانه مودیان چطور پیاده می‌شود؟

حالا تمام این محاسبات باید در قالب صورتحساب الکترونیکی ثبت شوند. خبر خوب این است که سامانه مودیان، یک الگوی مشخص برای این نوع معاملات دارد. با استفاده از یک ابزار درست مثل «ماهر»، این فرآیند بسیار ساده خواهد بود.

مسیر درست صدور فاکتور:

1. فاکتور فروش حق‌العملکار به مشتری نهایی: وقتی حق‌العملکار می‌خواهد کالا را به مشتری نهایی بفروشد، وارد پنل «ماهر» شده و یک فاکتور فروش عادی صادر می‌کند. اما یک تفاوت کلیدی وجود دارد: در فرم صورتحساب، یک بخش ویژه برای ثبت اطلاعات “آمر” (یعنی شما) تعبیه شده است. حق‌العملکار شناسه ملی یا کد اقتصادی شما را در آن بخش وارد می‌کند.
   • نتیجه: با این کار، سیستم هوشمند سامانه مودیان می‌فهمد که این معامله، یک فروش حق‌العملکاری بوده و مالک اصلی کالا، شخص دیگری است. این شفافیت، شما را از هرگونه سوءتفاهم در آینده نجات می‌دهد.
2. فاکتور کارمزد حق‌العملکار به شما (آمر): برای اینکه همه چیز کاملاً رسمی و مستند باشد، حق‌العملکار باید برای دریافت کارمزد ۱ میلیون تومانی خود، یک فاکتور جداگانه به نام شما صادر کند. موضوع این فاکتور، “خدمات حق‌العملکاری” یا “کارمزد فروش” خواهد بود. این فاکتور هم به سادگی از طریق پنل «ماهر» قابل صدور است.

با این دو صورتحساب، یک چرخه کامل، شفاف و قانونی شکل می‌گیرد که هیچ نقطه مبهمی باقی نمی‌گذارد.

حق‌العملکاری مانند یک ابزار قدرتمند است؛ اگر طرز استفاده صحیح از آن را بدانید، می‌تواند کسب‌وکار شما را متحول کند. در غیر این صورت، می‌تواند به خودتان آسیب بزند. کلید موفقیت در این مسیر سه چیز است: دانش، قراردادهای شفاف و ابزار درست.

با درک صحیح از نحوه محاسبه مالیات و استفاده از یک پلتفرم مطمئن مانند «ماهر» که الگوهای صحیح صدور صورتحساب را به سادگی در اختیار شما قرار می‌دهد، می‌توانید با خیال راحت از این مدل سودآور استفاده کرده و با آرامش خاطر بر روی توسعه و رشد کسب‌وکار خود تمرکز کنید.